Historia

Mogiła i pomnik w Dzietrznikach upamiętniają powstańców styczniowych, którzy walczyli w oddziale Franciszka Parczewskiego, poległych w bitwie pod Kluskami 22 kwietnia 1863 roku, uczestników wojny z bolszewikami w latach 1918–1920 oraz żołnierzy i zamordowanych cywilów podczas II wojny światowej. Pomnik stoi na cmentarzu parafialnym w Dzietrznikach od blisko stu lat, ale co kilka dekad poddawany jest renowacji.

Miejsce upamiętniające bitwę pod Kluskami znajduje się w lesie w miejscowości Kałuże.

Przy polnej drodze, prowadzącej z Kamionki Parceli do Kadłuba, znajduje się obelisk upamiętniający działania obronne w pierwszych dniach II wojny światowej, gdzie miała miejsce Bitwa pod Kamionką. Wówczas na polach pomiędzy Popowicami a Kamionką poległo 12 polskich żołnierzy z 36. Pułku Legii Akademickiej z Warszawy. Wojenna zawierucha przygnała ich aż tutaj. Po tragicznych wydarzeniach z września 1939 r. mieszkańcy Kamionki pogrzebali zmarłych, a na grobie wznieśli krzyż, by upamiętnić to miejsce.

Cmentarz ewangelicki w Józefowie. Data założenia cmentarza sięga rządów pruskich z początku XIX w. Zlokalizowany jest na południe od centrum wsi, a na jego terenie widoczne są zarysy grobów ziemnych. Do dziś zachowało się 7 nagrobków murowanych. W okresie dwudziestolecia międzywojennego zamieszkiwało w Józefowie kilkudziesięciu ewangelików. Obecnie o cmentarz dbają pracownicy Urzędu Gminy w Pątnowie we współpracy z Wieluńskim Towarzystwem Naukowym i młodzieżą ze szkoły podstawowej w Dzietrznikach.

ZABYTKI

Wielkim walorem gminy Pątnów jest dziedzictwo kulturowe. Jej ciekawa historia zapisała się m.in. w zabytkach architektury. Niektóre z nich to bezcenne, unikatowe obiekty o wartości wykraczającej poza lokalną skalę. Z obszaru Gminy do rejestru zabytków województwa łódzkiego wpisano pięć obiektów. Są wśród nich trzy budowle sakralne, jeden zabytek rezydencjonalny i jeden zabytek techniki.

Wśród zabytków sakralnych na uwagę zasługuje neogotycki kościół z początku XX wieku p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dzietrznikach. Ogromna, widoczna z oddali budowla o strzelistym kształcie przepięknie wkomponowana jest w falisty krajobraz okolic miejscowości Dzietrzniki. Obecny kościół powstał na miejscu starej świątyni istniejącej w tym miejscu od XV wieku.

Kościół ten ma bardzo ciekawą, choć okrutną historię związaną z II wojną światową, kiedy to w kościele zorganizowano magazyn zboża i skład amunicji. W plebanii swoją siedzibę miała niemiecka żandarmeria wojskowa. Na ścianach piwnic, gdzie przetrzymywano i torturowano więźniów, zachowały się wyryte przez nich napisy.

Zupełnie odmienny charakter od kościoła w Dzietrznikach posiadają dwie kolejne budowle sakralne: kościół filialny p.w. Świętej Trójcy w Grębieniu oraz kościół Wszystkich Świętych w Popowicach.

Świątynia w Grębieniu to niewielki, drewniany kościółek z końca XV wieku. Należy do grupy kilkunastu podobnych budowli rozlokowanych na początku XVI w. w pobliskich miejscowościach, będąc przedstawicielem charakterystycznej dla ziemi wieluńskiej, unikalnej, drewnianej architektury sakralnej. Dla podkreślenia ich odrębności nazywane są kościółkami typu wieluńskiego. Charakteryzuje je niespotykana w innych regionach Polski architektura i oryginalny wystrój artystyczny.

Kościółek w Grębieniu jest najlepiej zachowanym przykładem tej unikalnej architektury. Cechuje go niezwykły urok zarówno całej budowli, jak i niesamowite, oryginalne wnętrze z przepięknym ołtarzem głównym oraz przykuwającymi uwagę obrazami, rzeźbami, renesansowymi polichromiami i licznymi detalami doskonale zachowanymi przez setki lat.

Kolejnym przykładem drewnianej architektury sakralnej typy wieluńskiego na terenie gminy Pątnów jest kościół Wszystkich Świętych w Popowicach. Równie cenny i atrakcyjny, pochodzący z początku XVI wieku, jako cała konstrukcja powstał bez użycia gwoździ. Na ołtarzu znajdują się posągi świętych i wizerunek Matki Bożej Bolesnej.

Te doskonale zachowane do dnia dzisiejszego, niezwykle cenne i interesujące zabytki drewnianej architektury sakralnej stanowią wielką atrakcję naszego terenu i z pewnością są warte odwiedzenia.

Drewniany młyn wodny w Kępowiźnie, dziś włączonej do m. Kałuże. Według lokalnej tradycji, na lewym brzegu rzeki Warty, w centrum wsi Kępowizna, młyn wodny istniał od dawna. Obok młyńskiego jazu funkcjonował również port rzeczny, skąd spławiano tratwy transportujące towary do Poznania i Szczecina. Ten, który możemy ujrzeć dziś, został zbudowany w 1914 roku. Podczas II wojny światowej na rozkaz Niemców produkcja mąki została wstrzymana, a  znajdujący się obok drugi młyn (na starej fotografii po prawej stronie) został rozebrany. W 1950 roku młyn upaństwowiono, lecz po kilku latach przekazano go prawowitym właścicielom. W 1965 roku pierwotny napęd wodny został zastąpiony elektrycznym. Obecnie młyn jest nieczynny.

Obiekt ten jest nie tylko cennym zabytkiem gospodarczej przeszłości. Dziś stanowi niezwykłą atrakcję turystyczną. Szczególnie malowniczo prezentuje się oglądany z przeciwległego brzegu rzeki, z terenu Ośrodka ZHP „Nadwarciański Gród”. Niezwykła kompozycja, jaką tworzy drewniany młyn i stary jaz przepięknie wkomponowany w nadrzeczną zieleń budzi zachwyt odwiedzających to miejsce. Stanowi również inspirację dla artystów uwieczniających go na niezliczonych obrazach i fotografiach. 

Przy zachodnim końcu wsi, na terenie przysiółka Kamionka Parcela, znajdują się ruiny dworu arcybiskupów w Kamionce. Stanowią pozostałość murowanego dworu kapituły gnieźnieńskiej z I połowy XVI wieku. Dwór był trzykondygnacyjny, wzniesiony na planie prostokąta, praktycznie pozbawiony dekoracji. Zbudowano go prawdopodobnie na polecenie Mikołaja Dzierzkowskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski. Przez blisko trzy wieki był siedzibą dzierżawców klucza wieluńskiego, składającego się z kilkunastu miejscowości i należącego do arcybiskupów gnieźnieńskich. Na początku lat 30. XX wieku w majątku, który dodatkowo składał się z drewnianego dworu i budynków gospodarczych (domu podstarościego, piekarni, stajni, wozowni), mieścił się Dom Opieki dla Starców i Kalek. Niedługo później dwór stał się siedzibą Szkoły Rzemiosła Braci Albertynów. Po licznych pożarach, dziś stanowi ruinę, znajdującą się w rękach prywatnych.